Co to jest wada wymowy?
Co to jest wada wymowy?
Demel G., twierdzi, że ?o wadach wymowy mówimy wtedy, gdy odbiega ona od normy fonetycznej ogólnie przyjętej w danym języku. Wady te obejmują gamę odchyleń od tej normy, poczynając od drobnych nieprawidłowości w realizacji poszczególnych głosek aż po ciężkie wady, które utrudniają kontakt z otoczeniem i powodują złe przystosowanie jednostki do życia społecznego?[1]
Do wad wymowy nie zaliczamy cech wymowy dziecięcej, które są normalnym przejawem jej niedojrzałości?. Rozwój mowy powinien być zakończony w 6 ? 7 roku życia i w tym wieku dziecko powinno mówić prawidłowo wszystkie głoski.[2]
Trudniejsze głoski mogą być zastępowane przez łatwiejsze artykulacyjnie lub w ogóle opuszczane. Poszczególne głoski mają też swój ?okres krytyczny?, w którym zaczynają się pojawiać i brak ich wcześniejszego wymawiania nie powinien niepokoić. Zniekształcenia wynikające z nieukończonego rozwoju mowy nie są wadą wymowy[3].
Wada wymowy to dość szerokie zjawisko obejmujące wiele zaburzeń mowy. Węższym jest zjawisko dyslalii, która obejmuje zjawisko nieprawidłowej artykulacji głosek i to jest tematem poniżej poruszonym
Podział dyslalii jest bardzo bogaty. Wyróżnia się podziały ze względu na:
- ilość zniekształconych głosek (fonemów)
- dyslalia jednoraka,
- dyslalia wieloraka,
- dyslalia całkowita,
- dyslalia częściowa
- liczbę nieprawidłowo realizowanych cech dystynktywnych
- dyslalia prosta
- dyslalia złożona
- długość ciągu fonicznego, który jest nieprawidłowo realizowany
- dyslalia głoskowa
- dyslalia sylabowa
- dyslalia wyrazowa
- dyslalia zdaniowa
- częstość pojawiania się zaburzonej głoski w określonych sytuacjach komunikacyjnych
- dyslalia stała
- dyslalia niestała
- występowanie zaburzonej artykulacji w określonych pozycjach wokalicznych oraz sąsiedztwach fonetycznych
- dyslalia konsekwentna
- dyslalia niekonsekwentna
- stopień utrwalenia się zaburzonej artykulacji:
- dyslalia uporczywa
- dyslalia nieuporczywa
- pochodzenie przyczyny
- dyslalia centralna (ośrodkowa, motoryczna,sensoryczna)
- dyslalia obwodowa (słuchowa, wargowa, językowa, podniebienna, zębowa)
- dyslalia audiogenna
- dyslalia asocjalna
- dyslalia środowiskowa
- dyslalia sprężona
- rodzaj przyczyny wywołującej zaburzenia artykulacji
- dyslalia funkcjonalna
- dyslalia organiczna
- wiek osoby, u której występują zaburzenia artykulacyjne
- dyslalia fizjologiczna
- dyslalia faktyczna
- liczbę zaburzonych stref artykulacyjnych
- monomorficzna
- polimorficzna
- sposób wadliwej realizacji dźwięku
- mogilalia,
- paralalia,
- dyslalia właściwa
- nazwę głoski nieprawidłowo artykułowanej.
- sygmatyzm tj. seplenienie (sz, ż, cz, dż jako s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź)
Rodzaje: seplenienie przyzębowe, dorsalne, gardłowe, krtaniowe, wargowe, wargowo ? zębowe, boczne (lewostronne, prawostronne, międzyzębowe, obustronne), międzyzębowe, międzyzębowe wielorakie, nosowe (całkowite, częściowe), podniebienne, przydechowe, świszczące, szumiące,
- mowa bezdźwięczna (woda-fota, żaba-szapa);
- rotacyzm, tj. reranie (wadliwa wymowa r );
- pararotacyzm
- rotacyzm właściwy (boczny, gardłowy, hiperpoprawny, języczkowy, krtaniowy, międzyzębowy, niepełny, nosowy, podniebienny, policzkowy, wargowy, wagowo ? zębowy, wargowo ? językowy)
- kappacyzm (wadliwa wymowa k);
- gammacyzm (wadliwa wymowa g);
- lambdacyzm (wadliwa artykulacja głoski l)
- betacyzm (wadliwa artykulacja głoski b lub/i p)
- rynolalia, tj.nosowanie (nosowa wymowa głosek ustnych lub odwrotnie).[4]
Literatura na podstawie, której oparty jest artykuł:
[1] [2] G. Demel, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola. Warszawa 1978
[3] I. Styczek, Logopedia, Warszawa 1979
[4] E. M. Skorek, Oblicza wad wymowy. Warszawa 2001
